Orjentiring sekcija
UVOD
Orijentiring (orijentacija) je sportu kome učesnik dobija kartu na kojoj su obeležene kontrole (mesta), koje on uz pomoć kompasa treba za što je kraće moguće vreme pronađe po redosledu zadatom na karti.
Cilj orijentiringa je pronalaženje kontrolnih mesta na kojima su postavljene tzv. prizme. U pitanju su metalni stalci visine oko 1 m oko kojih je platnena trostrana prizma u standardnim orijentiring bojama. Na vrhu stalka se nalazi perforator kojim takmičar na predviđenom mestu overava (perforira) svoj takmičarski karton. Poslednjih godina se u orijentiringu, kako u svetu tako i kod nas na većim takmičenjima, prešlo na elektronsko overavanje kontrola. U slučaju da se na trci koristi taj (elektronski) sistem merenja, na vrhu stalka se nalazi stanica u koju takmičar overava svoj čip. Na svakoj prizmi (njenom stalku ili platnenoj prizmi) se nalazi njen broj koji takmičaru potvrđuje da je našao pravu kontrolu.
Karta za orijentiring
U orijentiringu se koriste posebne karte sa specifičnim oznakama za objekte na terenu i posebnim značenjima za boje (bela boja označava prohodnu šumu,...), postavljenim preko standardne mreže izohipsa. Razmere karte su najčešće 1:10 000 ili 1:15 000, mada se u pojedinim tipovima (park, sprint) javljaju i manje razmere (1:5 000, 1:2 500) shodno potrebama trke i izgledu terena. Ekvidistancija na karti je najčešće 5m, ali može biti i manja u zavisnosti od terena. U ravničarskim uslovima je 1m, pa čak i 0.5m.
Trasa je na karti uneta crvenom bojom. Start je označen trouglom, koji je pravom linijom povezan sa kružnicom u čijem se centru nalazi prva kontrola, koja jepravom linijom povezana sa drugom i tako redom do cilja koji je označen dvema koncentričnim kružnicama. Ponekad je put od poslednje kontrole do cilja obeležen trakama tzv. koral, što se na karti označava isprekidanom crvenom linijom.
Na karti se nalazi spisak kontrola tzv. opisi kontrola poređanih po redosledu kojim ih treba pronaći. Pored rednog broja za svaku kontrolu stoji nekoliko kolona koje bliže određuju njenu tačnu lokaciju (severnastrana drveta, donji deo odseka, ...) i njen broj odnosno broj koji se nalazi na prizmi postavljenoj na to mesto.
Tok orijentiring trke
Takmičar se u trku uvodi kroz nekoliko kontrolnih prostora tzv. boksova u kojima se proverava njegovo startno vreme i overava njegov polazak sa cilja. Ranije se to radilo perforiranjem kontrolnih kartona, a danas se to čini elektronskim overavanjem takmičarskog čipa u stanicama. Nakon starta takmičar po sopstvenom izboru bira najbolju putanju ka prvoj kontroli i upućuje se ka njoj. Po dolasku do kontrole, takmičar na osnovu poređenja broja na njoj i njemu zadatog broja na karti (u opisima kontrola) i u koliko se poklapaju overava kontrolu i nastavlja ka sledećoj. Ukoliko se brojevi ne poklapaju takmičar pristupa utvrđivanju svoje tačne lokacije odnosno lokaciji zadate kontrole tj. njenom pronalaženju. Tokom trke takmičari se suočavaju sa svakakvim preprekama na terenu (potoci, reke, močvare, kameni odseci, bodljikave ograde, gusto šipražje, ...) koje moraju na ovaj ili onaj način preći ili zaobići da bi završili trku i sve to u što kraćem vremenu. Dodatnu otežavajuću komponentu čine vremenske prilike tj. neprilike jer se orijentiring odvija u svim vremenskim uslovima (kiša, sneg, sunce, magla, ...). Pošto je cilj da se sve kontrole obiđu u što kraćem roku takmičari često prave greške u kretanju usled brzine što dovodi do gubljenja takmičara (nemogućnost određivanja tačne pozicije na karti). Izgubljenost može da bude kratkotrajna, ali može biti i potpuna izgubljenost kada takmičar duže vreme ne može da utvrdi svoju poziciju na karti i počinje da tumara ne bi li uspeo da na osnovu nečega na terenu(asfaltni put, karakteristična raskrsnica, proplanak, usamljeni veliki kamen, ...) utvrdi svoju lokaciju. Kada nakon savladavanja svih prepreka, koje je pred njega postavila priroda i organizator koncepcijom staze, takmičar stigne do cilja čeka ga zasluženi odmor i neizostavno komentarisanje loših varijanti ili loše postavljenih kontrola (da i to se dešava) sa ostalim takmičarima.
Tip orijentiring trka
Postoji nekoliko tipova orijentiring trka u zavisnosti od njihove dužine odnosno vremena koje je predviđeno za njihov prolazak.
•Sprint trka - predstavlja najkraći i najbrži vid orijentiringa u kojoj je vreme pobednika između 10 i 20 minuta.
•Kratka trka (kratka distanca) - u kojoj je vreme pobednika između 30 i 50 minuta.
•Klasična trka (klasična distanca) - u kojoj je predviđeno vreme pobednika između 80 i 100 minuta.
•Park trka - je tip orijentiring trka koje se odvijaju u urbanim sredinama, najčešće parkovima (otuda i ime) zbog manjka saobraćaja i najčešće je dužine sprint trke.
Vrste orijentiring takmičenja
Pojedinačno
Najrasprostranjeniji vid orijentiring takmičenja u kojoj se pojedinci međusobno bore unutar jedne od mnogih kategorija prema svojim godinama i mogućnostima.
Štafetno
Štafetne ekipe čine tri člana koji prelaze tri različite staze. Staze se ne prelaze istim redom. Različite ekipe prelaze različite staze, a pobednik je onaj čiji treći član prvi prođe kroz cilj.
Srodna takmičenja
Ski orijentiring
Ski orijentiring se odvija po snegu, a takmičari se po terenu kreću na lang lauf skijama (skijama za nordijsko trčanje). Za ovu vrstu orijentiringa se koriste posebne karte.
MTB orijentiring
U MTB orijentiringu takmičari se kreću na (ili sa) biciklima, po standardnim kartama za orijentiring.
Skor orijentiring
Skor orijentiring se od običnog razlikuje samo u činjenici da ne postoji obavezan red kojim se obilaze kontrole, već se to prepušta takmičaru. Pobednik u skor orijentiringu je ili onaj koji za kraće vreme pronađe sve kontrole ili onaj koji u predviđenom roku nađe najviše kontrola u zavisnosti od pravila.
Planinarska orijentacija
Planinarska orijentacija je srodna orijentiringu, ali se odvija na topografskim kartama razmera 1:25 000 ili 1:50 000 i traže se mnogo veći objekti poput raskrsnica puteva, kuće,vrhovi, brda itd. Pored toga ona je i ekipna, a ekipu čine tri člana koji celu stazu prelaze zajedno ili se na stazi razdvajaju i kasnije se ponovo sastaju (svaki član ekipe sam obilazi nekoliko kontrola), nakon čega produžavaju dalje. Na takmičenjima u planinarskoj orijentaciji najčešće tačke nisu ucrtane, već se od takmičara očekuje da na osnovu zadatih koordinata, preseka azimuta ili topografskih naziva utvrdi mesta kontrola na karti, nakon čega se pristupa traženju istih.
Posebnu vrstu planinarske orijentacije čine noćna takmičenja, koja od takmičara zahtevaju dodatno napore. Jedno od najposećenijih takmičenja ovog tipa, tradicionalno se odvija na Avali svake godine oko 20. oktobra u sklopu proslave dana oslobođenja Beograda 1944. godine.
Orijentiring (orijentacija) je sportu kome učesnik dobija kartu na kojoj su obeležene kontrole (mesta), koje on uz pomoć kompasa treba za što je kraće moguće vreme pronađe po redosledu zadatom na karti.
Cilj orijentiringa je pronalaženje kontrolnih mesta na kojima su postavljene tzv. prizme. U pitanju su metalni stalci visine oko 1 m oko kojih je platnena trostrana prizma u standardnim orijentiring bojama. Na vrhu stalka se nalazi perforator kojim takmičar na predviđenom mestu overava (perforira) svoj takmičarski karton. Poslednjih godina se u orijentiringu, kako u svetu tako i kod nas na većim takmičenjima, prešlo na elektronsko overavanje kontrola. U slučaju da se na trci koristi taj (elektronski) sistem merenja, na vrhu stalka se nalazi stanica u koju takmičar overava svoj čip. Na svakoj prizmi (njenom stalku ili platnenoj prizmi) se nalazi njen broj koji takmičaru potvrđuje da je našao pravu kontrolu.
Karta za orijentiring
U orijentiringu se koriste posebne karte sa specifičnim oznakama za objekte na terenu i posebnim značenjima za boje (bela boja označava prohodnu šumu,...), postavljenim preko standardne mreže izohipsa. Razmere karte su najčešće 1:10 000 ili 1:15 000, mada se u pojedinim tipovima (park, sprint) javljaju i manje razmere (1:5 000, 1:2 500) shodno potrebama trke i izgledu terena. Ekvidistancija na karti je najčešće 5m, ali može biti i manja u zavisnosti od terena. U ravničarskim uslovima je 1m, pa čak i 0.5m.
Trasa je na karti uneta crvenom bojom. Start je označen trouglom, koji je pravom linijom povezan sa kružnicom u čijem se centru nalazi prva kontrola, koja jepravom linijom povezana sa drugom i tako redom do cilja koji je označen dvema koncentričnim kružnicama. Ponekad je put od poslednje kontrole do cilja obeležen trakama tzv. koral, što se na karti označava isprekidanom crvenom linijom.
Na karti se nalazi spisak kontrola tzv. opisi kontrola poređanih po redosledu kojim ih treba pronaći. Pored rednog broja za svaku kontrolu stoji nekoliko kolona koje bliže određuju njenu tačnu lokaciju (severnastrana drveta, donji deo odseka, ...) i njen broj odnosno broj koji se nalazi na prizmi postavljenoj na to mesto.
Tok orijentiring trke
Takmičar se u trku uvodi kroz nekoliko kontrolnih prostora tzv. boksova u kojima se proverava njegovo startno vreme i overava njegov polazak sa cilja. Ranije se to radilo perforiranjem kontrolnih kartona, a danas se to čini elektronskim overavanjem takmičarskog čipa u stanicama. Nakon starta takmičar po sopstvenom izboru bira najbolju putanju ka prvoj kontroli i upućuje se ka njoj. Po dolasku do kontrole, takmičar na osnovu poređenja broja na njoj i njemu zadatog broja na karti (u opisima kontrola) i u koliko se poklapaju overava kontrolu i nastavlja ka sledećoj. Ukoliko se brojevi ne poklapaju takmičar pristupa utvrđivanju svoje tačne lokacije odnosno lokaciji zadate kontrole tj. njenom pronalaženju. Tokom trke takmičari se suočavaju sa svakakvim preprekama na terenu (potoci, reke, močvare, kameni odseci, bodljikave ograde, gusto šipražje, ...) koje moraju na ovaj ili onaj način preći ili zaobići da bi završili trku i sve to u što kraćem vremenu. Dodatnu otežavajuću komponentu čine vremenske prilike tj. neprilike jer se orijentiring odvija u svim vremenskim uslovima (kiša, sneg, sunce, magla, ...). Pošto je cilj da se sve kontrole obiđu u što kraćem roku takmičari često prave greške u kretanju usled brzine što dovodi do gubljenja takmičara (nemogućnost određivanja tačne pozicije na karti). Izgubljenost može da bude kratkotrajna, ali može biti i potpuna izgubljenost kada takmičar duže vreme ne može da utvrdi svoju poziciju na karti i počinje da tumara ne bi li uspeo da na osnovu nečega na terenu(asfaltni put, karakteristična raskrsnica, proplanak, usamljeni veliki kamen, ...) utvrdi svoju lokaciju. Kada nakon savladavanja svih prepreka, koje je pred njega postavila priroda i organizator koncepcijom staze, takmičar stigne do cilja čeka ga zasluženi odmor i neizostavno komentarisanje loših varijanti ili loše postavljenih kontrola (da i to se dešava) sa ostalim takmičarima.
Tip orijentiring trka
Postoji nekoliko tipova orijentiring trka u zavisnosti od njihove dužine odnosno vremena koje je predviđeno za njihov prolazak.
•Sprint trka - predstavlja najkraći i najbrži vid orijentiringa u kojoj je vreme pobednika između 10 i 20 minuta.
•Kratka trka (kratka distanca) - u kojoj je vreme pobednika između 30 i 50 minuta.
•Klasična trka (klasična distanca) - u kojoj je predviđeno vreme pobednika između 80 i 100 minuta.
•Park trka - je tip orijentiring trka koje se odvijaju u urbanim sredinama, najčešće parkovima (otuda i ime) zbog manjka saobraćaja i najčešće je dužine sprint trke.
Vrste orijentiring takmičenja
Pojedinačno
Najrasprostranjeniji vid orijentiring takmičenja u kojoj se pojedinci međusobno bore unutar jedne od mnogih kategorija prema svojim godinama i mogućnostima.
Štafetno
Štafetne ekipe čine tri člana koji prelaze tri različite staze. Staze se ne prelaze istim redom. Različite ekipe prelaze različite staze, a pobednik je onaj čiji treći član prvi prođe kroz cilj.
Srodna takmičenja
Ski orijentiring
Ski orijentiring se odvija po snegu, a takmičari se po terenu kreću na lang lauf skijama (skijama za nordijsko trčanje). Za ovu vrstu orijentiringa se koriste posebne karte.
MTB orijentiring
U MTB orijentiringu takmičari se kreću na (ili sa) biciklima, po standardnim kartama za orijentiring.
Skor orijentiring
Skor orijentiring se od običnog razlikuje samo u činjenici da ne postoji obavezan red kojim se obilaze kontrole, već se to prepušta takmičaru. Pobednik u skor orijentiringu je ili onaj koji za kraće vreme pronađe sve kontrole ili onaj koji u predviđenom roku nađe najviše kontrola u zavisnosti od pravila.
Planinarska orijentacija
Planinarska orijentacija je srodna orijentiringu, ali se odvija na topografskim kartama razmera 1:25 000 ili 1:50 000 i traže se mnogo veći objekti poput raskrsnica puteva, kuće,vrhovi, brda itd. Pored toga ona je i ekipna, a ekipu čine tri člana koji celu stazu prelaze zajedno ili se na stazi razdvajaju i kasnije se ponovo sastaju (svaki član ekipe sam obilazi nekoliko kontrola), nakon čega produžavaju dalje. Na takmičenjima u planinarskoj orijentaciji najčešće tačke nisu ucrtane, već se od takmičara očekuje da na osnovu zadatih koordinata, preseka azimuta ili topografskih naziva utvrdi mesta kontrola na karti, nakon čega se pristupa traženju istih.
Posebnu vrstu planinarske orijentacije čine noćna takmičenja, koja od takmičara zahtevaju dodatno napore. Jedno od najposećenijih takmičenja ovog tipa, tradicionalno se odvija na Avali svake godine oko 20. oktobra u sklopu proslave dana oslobođenja Beograda 1944. godine.
